A tradición taurina en Santiago de Compostela está documentada dende 1506 data na que se celebrou unha corrida na praza do Obradoiro con motivo da viaxe do rei Felipe I á cidade.
Milagros Lara
Quen podería imaxinar que a praza do Obradoiro pechábase para facer corridas de touros? Polo menos dende 1506, data na que se documenta a corrida celebrada con motivo da visita a Santiago do rei Felipe I, o Obradoiro achandábase con terra ou area, pechábase con táboas e dispoñíanse tourís e tribunas para celebrar o espectáculo taurino na súa praza maior do mesmo xeito que se facía en moitas outras localidades españolas. E o escenario non cambiou de lugar durante máis de trescentos anos, acollendo lidias nasen datas sinaladas ata que problemas xurdidos entre as autoridades civís e eclesiásticas sobre o uso da praza como coso obrigaron a trasladar o festexo a outros puntos da cidade.
Os desacordos entre as dúas institucións compostelanas estouparon cando o cando o cabildo negouse a pagar un canon para contemplar a festa desde os balcóns da catedral. Prescindiuse entón do Obradoiro como lugar de celebración e os espectáculos taurinos trasladáronse daquela ao campo de Santa Susana. Tamén Santa Isabel e o Hórreo gozaron de prazas ao longo do século XIX, pero non será ata 1897 cando se inaugure unha moderna e estable construída en ladrillo, ferro e madeira, con cabida para 8.500 espectadores e dotada con todo o necesario para o festexo taurino en Santiago de Compostela. Unha vez derribada, sucedeulle outra de madeira que celebraba a súa inauguración en 1933 cos espadas Nicanor Villalta, Alfredo Corrochano e Antonio García e touros de Julián Sanz.
Touros o día do Apóstolo
Si a corrida en honor de Felipe I o Fermoso é a primeira da que se ten noticia en Compostela, as corridas máis importantes eran aquelas que se programaban cada ano para as festas do Apóstolo. Seis touros eran os que honraban a Santiago o día 25 de xullo ou a véspera «conforme ao costume que hai na cidade» como recolle Antonio Neira de Mosquera. véspera «conforme ao costume que hai na cidade» como recolle Antonio Neira de Mosquera.
Fogos artificiais e touros eran a atracción principal das festas patronais e a afección era tan grande que a festa sobreviviu aos problemas económicos do Concello, ao rexeitamento dalgúns sectores da Igrexa, con dúas condenas papales incluídas, e ata á prohibición das corridas decretadas no 1754 e no 1785, gozando a cidade do Apóstolo dunha excepción ao mandato real.
A organización do festexo taurino das festas do Apóstolo corría a cargo do Concello que nomeaba unha comisión para ocuparse do correcto desenvolvemento de todo o festexo dos touros, e era tamén o Concello quen se encargaba de convocar aos carpinteiros e de adxudicar a construción para pechar a praza e dispoñer os asentos e as plateas.
Podemos imaxinar doadamente cales eran os accesos á praza. Tres portas, xunto ao pazo arcebispal, o Hostal e o Colexio de San Xerome facían as veces de entrada ao recinto e, namentres non se construíu o pazo de Raxoi, as personaxes relevantes ocupaban palcos e balcóns dispostos para elo ndos edificios ddispostos no Hospital e colexio, amais da fronte da catedral. Os persoeiros situábanse en tribuna de preferencia onde non faltaban os asentos con respaldo forrados de veludo vermello e a imaxe do rei. E sábese que ás autoridades e aos seus invitados servíanselles alí uns aperitivos tal e como sucede hoxe en determinados palcos nos espectáculos deportivos.
As corridas do Obradoiro coñeceron durante estes séculos toureiros dacabalo e a pé, con destros vindos de Castela e Andalucía para os festexos, como o sevillano Pepe-Hillo. Cousa distinta foron os touros que procedían da cabana gandeira autóctona dos montes de Fecha e da península do Barbanza ata moi avanzado o XVIII no que se empezaron a traer hastados casteláns, salmantinos e andaluces para a lidia.
Unha tradición que está a esmorecer
As corridas de touros «non forman parte da tradición da comunidade autónoma», afirmou a deputada socialista Patricia Vilán durante o
recente debate do proxecto de lei de benestar animal no Parlamento de Galicia. Con todo, a secular afección aos touros na Coruña, Pontevedra, Ferrol, Noia ou Santiago de Compostela, onde está acreditada a súa existencia desde fai máis de cincocentos anos, contrasta cando menos coas declaracións de Vilán.
