Icía Varela e Xosé Manuel Varela escribiron “Cantareiras”. Unha proposta que chegou a Xosé Manuel desde a editorial Xerais e que coincidía cun “pensamento pasado” da súa filla:
“Estas mulleres precisan de ser nomeadas, teñen que saír do anonimato. Temos que coñecelas con nomes e apelidos. Esta idea levaba tempo rondando na miña cabeza”.
«O 98 % foi unha aprendizaxe»
E aínda que Icía, profesora de pandeireta, é unha persoa conectada coa cultura este libro permitiulle “coñecer moitísimas cousas, o 98% foi unha aprendizaxe, porque partimos da base que pensamos que o sabemos todo. E é mentira, non sabemos nada”.
Unha das protagonistas deste libro é Eva Castiñeira, unha labrega de Agranzón(Muxía). “A casa de Eva Castiñeira, na primeira planta era un salón de baile, onde Eva sempre tocaba e cantaba moi ben”, e acabou compartindo cartel co inolvidable Pazos de Merexo.
Eva acabou marchando para A Coruña. Dun xeito máxico, unha persoa escoita a súa voz e xurde a conexión coa discográfica Ruada, que a inmortaliza. Chega a colaboración con Milladoiro.
Unha desas persoas fundamentais é Tino Maceiras que acredita nunha Eva Castiñeira que se comporta no estudio de gravación “como se estivese acostumadísima a gravar discos, cun carácter natural, extrovertida e divertida”. O son da pandeireta acompaña en toda a lectura. Con Adolfina e Rosa Casás e a súa singradura musical desde Cerceda. Sucédense as historias fermosas neste libro.
As de Mens
E as de Mens (Prudencia, Teresa, Asunción, Manuela e Adela). Como contou Icía Varela en Radio Xallas :”As de Mens viaxaron a Bos Aires, a Francia e a Portugal e as familias quedaban na casa e dábanlle permiso. Naquela época (Anos 70 e 80) non era fácil que unha persoa marchara de Mens”.
Tamén foron criticadas. Eran outros tempos. Pero acadaron moita sona: “Pasaron de ser unhas mulleres labregas, unhas amas de casa, a ser unhas artistas, viaxando en avión por todo o mundo”. Un nome que, por xustiza, debe aparecer é o de Dorothé Schubarth “unha muller a que eu tamén lle adicaría indirecta e directamente ás Letras Galegas deste ano”.
E que Varela amplifica necesariamente esta homenaxe: “Estas Letras Galegas son unha extensión a todas as pandeireteiras de Galicia”. E que estas celebracións sirvan “e que este ano nos faga abrir un pouquiño a mente, comezar verdadeiramente a valorar o que temos”.
Libros como “Cantareiras” sen dúbida contribúen a ese digno propósito.
