A nominación de Luisa Villalta como autora homenaxeada no vindeiro Día das Letras no vixésimo aniversario do seu pasamento é unha boa nova para a nosa literatura e un momento de lembranza emocionada e respetuosa para os que a temos tratado. Música e poeta, foi un dos referentes dos que empezamos a publicar nos anos noventa.
No meu caso coñecina no hotel Riazor da Coruña nun acto cando me deron o I Premio Espiral Maior, e publiquei o meu primeiro poemario (Cemiterio das gaivotas), polo que a podo ter como madriña literaria xunto a Xulio L. Valcárcel, Miguel Anxo Fernán Vello, Xavier Baixeras, Margarita Ledo.
En recitais, encontros da AELG, e sobre todo en actos de Luzes de Galicia (en vida do gran Isaac) temos coincidido moito naqueles intenses e líricos anos. Logo foi membro do xurado que me deu en Ferrol o accésit do premio Esquío por Luces de N. Y., publicada en 2001. Con ela estaban: Estíbaliz Espinosa, Xosé María Dobarro, Xulio L. Valcárcel.
A nova do seu pasamento foi un pao para moitos dos que a tratamos. Estiven no seu enterro no cemiterio coruñés de San Amaro no 2004 e vin as bágoas de fonda tristura das rapazas do instituto onde daba clase, portadoras de ramos e coroas de flores para a súa mestra. Foi o enterro mais emotivo dun creador que recordo, e ademais tan cercano a min en temática e tempo.
Unha morte en presente cando sendo novos sempre a vemos en futuro, unha tremenda labazada nas letras daquela época de salto de século tan senlleira e fecunda. Unha desgaza imprevista que semellaba doutra era; unha escena romántica de casacas gastadas, chupas de forro carmesí e copetes. Follas secas, follas mortas no chan e pisados cravos. Pero alí había vellos e novos literatos, músicos, comediantes, rapaces de instituto, curiosos, prensa. Música e carpetas de escola.
Creadora dunha obra singular e sólida
A Real Academia Galega destaca que foi «creadora dunha obra singular e sólida que a converteu nunha das grandes figuras da literatura galega que emerxeron na segunda metade dos anos 80 e primeiros 90».
Como poeta da cidade, amante de Manuel Antonio, téñoa por un referente para moitos dos creadores da xeración dos noventa; e algúns dos meus versos do anterior poemario citado ou de poemas publicados en libros colectivos levan a súa marca.
E non quero deixar de escribir o que tantas veces digo en público, o Dia das Letras precisa de referentes que teñan unha obra literaria sólida, verdadeiros creadores (poetas, narradores) e crear outra figura para a xente que traballa pola nosa cultura noutras facetas. Por moitas cuestións que exceden o espacio desta pequena crónica. A proximidade destes creadores aos mais novos, tendo esta data un carácter tan vencellado ao ensino, é outra vantaxe, polo que neste caso o acerto é pleno.
Luísa Villalta morreu moi nova, no 2004, con só 46 anos a consecuencia dunha meninxite. Publicou seis poemarios, varias pezas de teatro e tres libros de relatos, ademais de varias obras de ensaio e colaboramos en varios números de revistas (Luzes de Galiza, A Nosa Terra, A Trabe de Ouro…).
Despois de Música reservada, publicou Ruído e Rota ao interior do ollo. Tras a súa morte apareceron En concreto, O Papagaio e As palabras ingrávidas, ademais da antoloxía Pensar é escuro. Poesía reunida (1991-2004), editado por Galaxia este ano. Escribiu tamén cinco obras de teatro: Concerto para un home só, O representante, O paseo das esfinxes, Os doces anos da guerra, As certezas de Ofelia, reunidas nunha antoloxía dramática no ano 2018. Na súa obra narrativa destacan Silencio, ensaiamos e as novelas Teoría de xogos e As chaves do tempo.